MenuPlantaardige olie is niet aardig
Toen vanaf de jaren 60 het idee ontstond dat verzadigd vet leidt tot hartinfarcten ging men gaandeweg steeds meer over op plantaardige olie. Zonnebloem-, mais- en sojaolie zijn voorbeelden van steeds vaker gebruikte producten met meervoudig onverzadigde vetzuren. De toenemende populariteit van deze oliën ging overigens gelijk op met het stijgen van het aantal hartinfarcten. Hoe kan dit?
Hogere consumptie van plantaardige olie + een lager cholesterol = meer sterfte
Dit blijkt uit een onderzoek uitgevoerd tussen 1968 en 1973. Destijds werden de onderzoeksresultaten onvolledig gepubliceerd, waardoor de indruk werd gewekt dat er minder sterfte was onder patiënten met een meer plantaardig dieet. Bij een evaluatie van de resultaten in 2016 kwam naar voren dat een toenemend gebruik van linolzuur in maisolie en margarine leidt tot meer sterfte, ondanks een lager LDL-cholesterol.
Plantaardige olie en met name linolzuur hebben geen invloed op het HDL-cholesterol en de triglyceriden.
En we weten inmiddels dat mensen die met een hartinfarct in het ziekenhuis belanden over het algemeen geen verhoogd LDL-cholesterol hebben, maar wel te hoge triglyceriden en een te laag HDL-cholesterol.
Plantaardige olie verstoort de balans tussen omega 3 en omega 6.
Doordat het zoveel omega 6 in de vorm van linolzuur bevat, doet het de ontstekingsremmende functie van omega 3 teniet. (zie: goede vetten, slechte vetten)
Nog een belangrijk nadeel is dat plantaardige olie instabiel is bij verhitting.
Meervoudig onverzadigde vetzuren bestaan uit meerdere dubbele bindingen. Bij het verhitten gaan deze bindingen open en kunnen ze gemakkelijk een zuurstofatoom opnemen. Dit heet oxidatie; een proces waarbij de olie ranzig wordt en er schadelijke stoffen ontstaan. Het gevolg is dat er LDL-cholesterol oxideert en dit veroorzaakt plaque in de vaatwanden.
De beste keuzes om in te bakken zijn boter, kokosolie of reuzel (varkensvet). Ook deze vetten bestaan niet volledig uit verzadigd vet, het deel dat onverzadigd is kan nog steeds oxideren. De oplossing is eenvoudig: bak niet te heet, heb een beetje geduld en zorg dat de boel niet aanbrandt. Donkerbruine korsten zijn per definitie ongezond, of ze nu van kokosolie of van zonnebloemolie komen.
Olijfolie bestaat uit enkelvoudig onverzadigde vetzuren en is gezond: olijfolie verhoogt het beschermende HDL-cholesterol
ij verhitting oxideert het echter ook vrij snel, dus gebruikt het liever koud. Om te voorkomen dat olijfolie ranzig wordt bewaar je het in het donker (kies voor een donkere fles) en maak je het snel op als het flesje open is. Dus of heel veel gebruiken (goed idee) of kleinere flessen kopen. Kies altijd voor een goede kwaliteit olijfolie.
Plantaardig of kwaadaardig?
Afgezien van het feit dat er bij verhitting van plantaardige olie kankerverwekkende stoffen vrijkomen, zijn er ook nog eens diverse aanwijzingen dat een teveel aan omega-6 door overconsumptie van plantaardige olie het risico op borstkanker verhoogt.
Conclusie
Wees terughoudend met het gebruik van meervoudig onverzadigde vetzuren zoals margarine, halvarine, zonnebloem-, mais- en sojaolie etc. Verhit ze absoluut niet maar bak liever in verzadigd vet. Olijfolie levert een belangrijke bijdrage aan de gezondheid. Gebruik het rijkelijk over salades en dergelijke maar pas op bij verhitting. Uiteindelijk oxideert het ook, waarbij een heleboel schadelijke stoffen vrijkomen. En ook al bak je in verzadigd vet: niet aan laten branden. Dit is per definitie slecht voor de gezondheid.
Bronnen
N.Teicholz, The Big Fat Surprise, (New York 2014)
Fat from different foods show diverging relations with breast cancer risk in postmenopausal women.
